Śledztwo wszczyna się, zgodnie z art. 309 Kodeksu postępowania karnego w sprawach:
1. w których rozpoznanie w pierwszej instancji należy do właściwości sądu okręgowego,
2. o występki – gdy osobą podejrzaną jest sędzia, prokurator, funkcjonariusz Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Służby Celnej lub Centralnego Biura Antykorupcyjnego,
3. o występki – gdy osobą podejrzaną jest funkcjonariusz Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej, finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego, w zakresie spraw należących do właściwości tych organów lub o występki popełnione przez tych funkcjonariuszy w związku z wykonywaniem czynności służbowych,
4. o występki, w których nie prowadzi się dochodzenia,
5. o występki, w których prowadzi się dochodzenie, jeżeli prokurator tak postanowi ze względu na wagę lub zawiłość sprawy.
Śledztwo prowadzi Policja, jeżeli nie prowadzi go prokurator. Prokurator prowadzi śledztwo w wypadkach określonych w art. 309 pkt 2 i 3 kodeksu postępowania karnego oraz w sprawach o przestępstwo określone w art. 148 Kodeksu karnego(zabójstwo).
Śledztwo jest bardziej sformalizowane od dochodzenia i jemu też dedykowane zostało więcej przepisów, niż dochodzeniu. Kluczowy jest art. 325a, zgodnie z którym przepisy dotyczące śledztwa stosuje się odpowiednio do dochodzenia, jeśli przepisy rozdziału 36a dotyczącego dochodzenia nie stanowią inaczej.
Kiedy dochodzenie
Ogólnie rzecz biorąc, w drobnych sprawach prowadzi się z kolei dochodzenie. Prowadzi się je w sprawach o przestępstwa należące do właściwości sądu rejonowego:
- zagrożone karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności, z tym że w wypadku przestępstw przeciwko mieniu tylko wówczas, gdy wartość przedmiotu przestępstwa albo szkoda wyrządzona lub grożąca nie przekracza 100 000 zł,
- przewidziane w art. 159 („Kto, biorąc udział w bójce lub pobiciu człowieka, używa broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8”) i 262 § 2 („Kto ograbia zwłoki, grób lub inne miejsce spoczynku zmarłego, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8”) Kodeksu karnego,
- przewidziane w art. 279 § 1 („Kto kradnie z włamaniem, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10”), art. 286 § 1 i 2 („§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto żąda korzyści majątkowej w zamian za zwrot bezprawnie zabranej rzeczy” ) oraz w art. 289 § 2 („§ 1. Kto zabiera w celu krótkotrwałego użycia cudzy pojazd mechaniczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. § 2. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 pokonuje zabezpieczenie pojazdu przed jego użyciem przez osobę nieupoważnioną, pojazd stanowi mienie znacznej wartości albo sprawca następnie porzuca pojazd w stanie uszkodzonym lub w takich okolicznościach, że zachodzi niebezpieczeństwo utraty lub uszkodzenia pojazdu albo jego części lub zawartości”) Kodeksu karnego, jeżeli wartość przedmiotu przestępstwa albo szkoda wyrządzona lub grożąca nie przekracza 100 000 zł.
Postępowanie przygotowawcze prowadzi prokurator, a w zakresie przewidzianym w ustawie – Policja. W wypadkach przewidzianych w ustawie uprawnienia Policji przysługują także Straży Granicznej oraz Agencji bezpieczeństwa Wewnętrznego w zakresie ich właściwości oraz innym organom przewidzianym w przepisach szczególnych.
W 2003 r. Minister Sprawiedliwości wydał rozporządzenie w sprawie określenia organów uprawnionych obok policji do prowadzenia dochodzeń, zgodnie z którym w postępowaniu uproszczonym dochodzenia, obok Policji, prowadzić mogą również:
- – organy Inspekcji Handlowej
- – organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej
- – urzędy skarbowe i inspektorzy kontroli skarbowej
- – Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej
w ściśle określonych sprawach, związanych z działalnością tych organów.
Martyna Kośka