Urlop okolicznościowy ma na celu umożliwienie pracownikowi załatwienie ważnych spraw rodzinnych. Pomimo nieobecności w pracy, pracownikowi z reguły należy się wynagrodzenie.
Urlop okolicznościowy jest udzielany wyłącznie na wniosek zainteresowanego pracownika; pracodawca nie może udzielić go z własnej inicjatywy.
Pracodawca ma obowiązek udzielenia pracownikowi 2 dni wolnego w razie:
- ślubu pracownika;
- urodzenia się pracownikowi dziecka;
- śmierci małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy.
Na 1 dzień urlopu okolicznościowego pracownik może liczyć w razie:
- ślubu jego dziecka,
- śmierci siostry, brata, teściowej, teścia, babci, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.
Za dni przyznane w związku z w/w okolicznościami pracownikowi przysługuje wynagrodzenie.
Aby skorzystać z urlopu okolicznościowego, pracownik musi poinformować pracodawcę o chęci skorzystania z niego najpóźniej w drugim dniu nieobecności. Pracodawca może poprosić także o przedstawienie dowodu zaistnienia okoliczności będących podstawa dla udzielenia urlopu. Takimi dowodami są przede wszystkim:
- akt urodzenia
- akt zgonu
- zaświadczenie od określonej instytucji
Pracodawca nie może uzależniać przyznania urlopu okolicznościowego od uprzedniego przedstawienia zaświadczenia – choćby dlatego, że z reguły są one wystawiane po jakimś czasie od zaistnienia tych zdarzeń.
Urlop okolicznościowy należy się także w następujących sytuacjach niezwiązanych z życiem rodzinnym:
– gdy zostaniemy pisemnie wezwani do stawienia się w określonym miejscu i czasie w instytucji. Wezwanie takie może pochodzić od organu administracji rządowej i samorządu terytorialnego, sądu, prokuratury, policji lub instytucji prowadzącej postępowanie w sprawach o wykroczenia. Pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi zwolnienia od pracy, ale pracownik nie ma prawa do wynagrodzenia za ten czas. W większości przypadków może natomiast żądać zapłaty rekompensaty za utratę zarobku w związku z koniecznością zastosowania się do wezwania. Tak będzie, gdy zostaniemy wezwani do sądu w charakterze świadka.
– pracodawca jest obowiązany udzielić zwolnienia pracownikowi będącemu krwiodawcą na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi, jak również ma obowiązek zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas niezbędny do przeprowadzenia zaleconych przez stację krwiodawstwa okresowych badań lekarskich, jeżeli nie mogą one być wykonane w czasie wolnym od pracy. Pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia za dzień, w którym nie był w pracy w związku z oddaniem krwi. Reguluje to Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy