Każdy obszar pracy zawodowej posiada informacje zarówno zgodne z rzeczywistością jak i stereotypowe. Są to tak zwane mity i legendy zasłyszane wśród ludzi. Powtarzane bez uprzedniej weryfikacji. Takie wymyślone informacje funkcjonują w opinii publicznej od wielu lat, powodując trudności w prawidłowym postrzeganiu niektórych zawodów. Mimo coraz szerszej świadomości, w dalszym ciągu nieraz konieczne spotkania są odwlekane lub nigdy nierealizowane z powodu poczucia wstydu. Analogiczna sytuacja dotyczy pracy i zawodu psychologa. W konsekwencji, prowadzi to do blokady i – coraz częściej – nieuzasadnionej obawy przed wizytą. Kim zatem jest psycholog? Czym się zajmuje? Poniżej zaprezentowano najpopularniejsze mity odnoszące się do niniejszej gałęzi zawodowej.

Mit 1. Psycholog to jasnowidz i umie czytać w myślach.

Zaskakująco dużo osób podziela niniejsze stwierdzenie. Wychodzą z założenia, iż psycholog posiada jakąś „nadprzyrodzoną, tajemną moc”, dzięki której jest w stanie zajrzeć wgłąb człowieka i sprawić, iż on zrobi to, czego chce specjalista. Jest jednak wprost przeciwnie. Mimo najwybitniejszych i do perfekcji opanowanych umiejętności psycholog nie opanował czynności, jaką jest „czytanie w myślach”. Zamiast tego wykorzystuje narzędzia takie jak: rzetelność, aktywne słuchanie, towarzyszenie, empatyzowanie, nieosądzanie, umiejętne zadawanie pytań, etyczność, obiektywizm, obserwację, rozmowę, jak również profesjonalne kwestionariusze i ankiety zweryfikowane pod kątem trafności, rzetelności i możliwości odniesienia do normalizacji.

Mit 2. Psycholog to manipulator!

Psycholog nic nie narzuca. Psycholog tym bardziej nie manipuluje osobą, która się do niego zgłosiła – klientem. Etyka zawodu psychologa zabrania wykorzystywania strategii manipulacji w codziennej, a przede wszystkim profesjonalnej pracy.

Zgodnie z Kodeksem Etyki Psychologa „Wykonując czynności zawodowe, psycholog zawsze dąży do tego, żeby kontakt z nim był pomocny dla drugiego człowieka czy grupy osób. Psycholog z racji swojego zawodu poczuwa się do udzielania pomocy psychologicznej w każdych okolicznościach, gdy zachodzi taka potrzeba” (Kodeks Etyczno- Zawodowy Psychologa; PTP). Warto o tym pamiętać. Tak jak o tym, iż w każdej gałęzi zawodowej można spotkać się z ludźmi niewykwalifikowanymi, nieprofesjonalnymi i łamiącymi podstawowe zasady etyki swej pracy.
I właśnie takich osób należy unikać.

Mit 3. Każdy psycholog jest psychoterapeutą.

Niezwykle często można spotkać się z niniejszym stwierdzeniem. Podzielają je zarówno osoby dojrzałe jak i dorastające, bez względu na wspomniany wiek, płeć czy wykształcenie.

Po pierwsze, zgodnie z obowiązującą definicją psychologiem jest specjalista w zakresie psychologii. Osoba  posiadająca odpowiednie,
a co najważniejsze udokumentowane odpowiednim dyplomem wykształcenie. Wymagane jest aby ukończył 5-letnie studia magisterskie na kierunku psychologia. Co więcej, psycholog posiada specjalistyczne i właściwe sobie umiejętności oraz kompetencje.

Psychoterapeuta to osoba, której obszar działalności obejmuje prowadzenie terapii klienta, zgłaszającego się doń po pomoc. Terapia ta jest na ogół długoterminową. Jej celem jest uruchomienie przez samego klienta takich procesów, które zapoczątkują u klienta uświadomioną zmianę utrwalonych już patologicznych mechanizmów, utrudniających codzienne funkcjonowanie oraz satysfakcjonujące wywiązywanie się z ról społecznych. Długość takiej formy pomocy może trwać od kilku spotkań do nawet kilku lat. Aby otrzymać uprawnienia, psychoterapeuta musi ukończyć 4-letnie szkolenie w określonym nurcie psychoterapii i studia podyplomowe.

Warto zapamiętać, iż psycholog i psychiatra to odrębne, ale niewykluczające się dziedziny pracy z drugim człowiekiem. Niemniej obaj nigdy nie uzurpują sobie praw do wchodzenia sobie wzajemnie w kompetencje. Wprost przeciwnie, w konkretnych wymagających tego przypadkach, chętnie uzupełniają się poprzez wzajemną współpracę.

Mit 4. Psycholog może przepisywać leki psychotropowe.

Istotnym jest rozróżnienie niniejszego uprawnienia. Żaden psycholog nie może przepisywać leków. To psychiatra, jako lekarz medycyny – absolwent wydziału lekarskiego, posiadający specjalizację w psychiatrii – jest specjalistą uprawnionym do tego typu działalności. Proponuje tym samym farmakoterapię celem uzupełnienia procesu zdrowienia, inaczej mówiąc terapii. Może również skierować pacjenta do szpitala. Warto pamiętać, iż często zdarza się wcześniej wspomniana sytuacja współpracy psychologa z psychiatrą. Opiera się ona o wzajemne uzupełnianie się, nigdy na odbieraniu sobie kompetencji.

Mit 5. Obawiam się pójść do psychologa, bo przez niego trafię do szpitala psychiatrycznego.

„Strach ma wielkie oczy” powiadają ludzie. Obawa przed wizytą u psychologa, który „nie daj Boże, skieruje klienta do szpitala psychiatrycznego” jest najczęściej podawanym argumentem. Czy tak rzeczywiście jest? Zdecydowanie nie. Psycholog nie wydaje skierowań do szpitala. Jedynie może umówić na wizytę u psychiatry, który to ma uprawnienia do wystawienia podobnego skierowania. Wartym  podkreślenia jest to, iż psycholog a psychiatra to podobne profesje ze względu na sposób pracy i grupę odbiorców, ale posiadający innego rodzaju uprawnienia w odniesieniu do obszaru farmakologicznego.

Mit 6. Psycholog daje rady, jak żyć i jak postępować.

Istotnym jest aby podkreślić to, iż psycholog nie jest życiowym doradcą. Nie daje wskazówek, nie udziela porad jak żyć. W trakcie kontaktu z osobą, która się do niego zgłosiła, pomaga w odnalezieniu przez klienta odpowiedzi na nurtujące go pytania poprzez słuchanie, zadawanie pytań i motywowanie. To klient jest stroną aktywną. Praca psychologa polega na poznawczym i emocjonalnym pobudzeniu klienta do samodzielnego znalezienia odpowiedzi. Pamiętajmy, psycholog niczego nie narzuca. Wprost przeciwnie, jest motywacją, wsparciem i podporą w procesie poszukiwania przez klienta ścieżki. Jego własnej ścieżki, którą wybrał samodzielnie.

Mit 7. Do psychologów chodzą „wariaci”- ludzie naprawdę chorzy i zaburzeni.

W świadomości społecznej egzystuje jeszcze jeden, jakże niepokojący w swej wymowie przesąd, iż ze świadczeń psychologa korzystają wyłącznie osoby głęboko zaburzone, chore psychicznie. Z tego też powodu, zapisy na chociażby pierwsza konsultację są odkładane w czasie bądź całkowicie się z nich rezygnuje. Poziom odczuwanego wstydu przez niniejszą konsultacją wzrasta do maksymalnego. Sam mit jest rzecz jasna nieprawdą. Oczywiście, do psychologa zgłaszać się mogą osoby cierpiące na zaburzenia psychiczne, ale jednocześnie klientami są ci, którzy nie mają takowego rozpoznania. Ich problemy dotyczą między innymi: przeżywanej żałoby z powodu utraty bliskiej jej osoby, rozwodu, utraty pracy bądź innego życiowego kryzysu. Inną motywacją jest odkrycie własnego potencjału, odnalezienia silnych stron i talentów czy nabrania pewności siebie.

Wspólnym mianownikiem wszystkich wymienionych grup klientów jest świadoma zmiana wypracowanych przez lata schematów ograniczających swobodne funkcjonowanie w społeczeństwie. Przepracowanie ich spowodować może wzrost motywacji, początek czerpania radości i satysfakcji z kolejnych przeżytych chwil.

Mit 8. Psycholog odmieni moje życie i nabierze ono sensu.

Dość popularnym stereotypem funkcjonującym w świadomości społecznej jest stwierdzenie, iż „Psycholog jest lekiem na całe zło i jego osoba jest w stanie rozwiązać wszystkie problemy klienta”.

Tak nie jest. Psycholog nie posiada magicznych mocy, nie jest również „dobrą wróżką” czy „złotą rybką” spełniającą życzenia. Decydując się na pracę z psychologiem, to klient niejako bierze odpowiedzialność za swoje życie i świadomie, w procesie terapeutycznym, wybiera środki umożliwiające jemu samemu zmianę i własny rozwój. Psycholog w tej drodze jest towarzyszem, który ma baczenie na  bezpieczeństwo swojego klienta i nadzoruje owy proces zmian.

Jeżeli chciałbyś/ abyś porozmawiać, czujesz potrzebę zmiany ale nie wiesz od czego zacząć – Nie wahaj się!
Nasz psycholog zawsze jest gotowy poświęcić Ci swój czas.

Nasz adres
Sienna 45 lok. 5
00-121 Warszawa

tel. (+48 22) 412-70-02
fax. (+48 22)412-70-03

Autor: mgr Dagmara Maria Boruc
Specjalista z zakresu psychologii, pedagogiki specjalnej, resocjalizacji i wspomagania rodziny.
Fundacja Lex Nostra